Wennen aan een andere cultuur

Hier moet ik nog aan wennen:

- Het geschreeuw.
Er wordt hier zelden normaal gepraat, er wordt bijna alleen maar geschreeuwd en dat vol overgave. Regelmatig zit ik met mijn handen tegen mijn oren. Het lijkt altijd of ze vreselijke ruzie hebben, maar dat zal wel niet zo zijn.

- Bevelen.
Vragen of je iets wil doen? Dat kun je hier wel vergeten. ‘Fatoumata, add more rice! Fatoumata share tea! Fatoumata eat! Fatoumata do this, do that’. Hier worden bevelen gegeven en hoewel het niet naar bedoeld is, vind ik het niks. Ik moet mij dan ook inhouden om te zeggen: ‘Doe het zelf’ of ‘Fatoumata, can you please….’. Ik denk trouwens wel vaker ‘doe het zelf’, veel zijn ook liever lui dan moe. Ze weten inmiddels dat ik niet goed stil kan zitten en dat ik liever mijn handen uit de mouwen steek in de tijd dat ik ergens toch ben en daar maken ze maar al te graag gebruik van.

- De polygamie.
Mannen mogen tot vier vrouwen trouwen, mits ze deze fatsoenlijk kunnen onderhouden. Het hebben van meerdere vrouwen is daardoor dus ook een teken van welvaart. Ik kan er met mijn hoofd niet bij dat er vrouwen zijn die ‘een van de’ willen zijn. Ik zou er veel te jaloers voor zijn. De vrouw mag geen meerdere mannen trouwen omdat dit, technisch gezien, geen nut heeft: dan is er nog maar een baarmoeder. Een man kan meerdere vrouwen tegelijk zwanger maken, maar een vrouw kan niet van vier mannen tegelijk zwanger zijn.
Een man is verplicht al zijn vrouwen gelijk te behandelen, maar je kunt je voorstellen dat dit bijna niet te doen is en dat dit vaak op gezeur, ruzie en soms vechten uitloopt. Een aantal vrouwen zijn doorgedraaid en om deze reden opgenomen in Tanka Tanka. Ik merk dat hier niet (veel) over gesproken wordt.

- Man boven de vrouw.
Hoewel Gambiaanse vrouwen zeker temperamentvol zijn, zijn ze helaas nog steeds ondergeschikt aan mannen. Op stage maar ook in het dagelijkse leven merk ik dat de vrouw minder te zeggen heeft. Ik houd nu wijselijk mijn mond, door ervaring geleerd maar ook op verzoek van mijn moeder die mij graag heelhuids weer thuis wil hebben.. maar ik kan mij er af en toe heel kwaad om maken. Ik heb het hier best moeilijk mee, ik vind het heel onterecht en ik zou hier dus nooit kunnen wonen zonder hier iets tegen te beginnen. Misschien een onderwerp voor een nieuw project voor volgende jaren?

- De mannen in het algemeen.
Je blijft ‘nee’ zeggen, maar ze blijven stug volhouden. Ze hebben het onwrikbare voornemen ‘tubabs’ te versieren. Ik schiet tegenwoordig wat sneller uit mijn slof: ik wil echt niet, en als ik drie keer nee heb gezegd is daarmee voor mij de maat echt vol. Af en toe ben ik best kattig en daar herken ik mijzelf helemaal niet in.
Laatst wilde een jongen die naast mij in de taxi zat mijn telefoonnummer. Ik zei dat ik dat niet wilde geven en dat ik hem aardig vond, maar dat ik niet zomaar aan iedereen mijn nummer wil geven. De jongen moest en zou mijn nummer, maar toen hij merkte dat ik niet van plan was dit te gaan geven, wilde hij zijn nummer aan mij geven. Ik zei al meerdere keren dat ik niet van plan was te gaan bellen, maar hij dacht dat ik mij nog wel zou bedenken en stond erop zijn nummer te geven. Ik had geen mobiel of pen en papier bij me. Hij slechts een pen, waarop hij besloot zijn nummer op een briefje van vijf te schrijven. Ik probeerde nog te zeggen dat ik zijn nummer nou ook weer niet zoveel geld waard vond, maar toch. Hij stapte uit voor het college, net als ik, maar gelukkig had hij haast. Ik moest nog betalen en betaalde per ongeluk (!) met dit briefje van vijf en weg was zijn nummer. Vier weken later stond hij plotseling aan de deur. Ik had hem niet gebeld en hij was ongerust.
Laatst zat ik in de bus naar Banjul toen mijn buurman mij een hand gaf die midden hield tussen vasthouden en schudden. Ineens begon hij Frans tegen mij te spreken. Ik gaf aan dat ik dit niet kon verstaan, maar dat weerhield hem er echter niet van zijn gesprek vrolijk door te zetten en lekker in mijn oor te kwetteren gedurende de rit. Hij heeft anderhalf uur lang constant tegen mij gepraat, ik verstond er natuurlijk geen zak van en als klap op de vuurpijl (wat trouwens een romantische vuurshow zou worden) vroeg hij ook nog mijn telefoonnummer (?) door zijn mobiel in de lucht te houden en hier vriendelijk mee te zwaaien.

- Tubabs uit Brikama.
Ik zit elke dag als enige blanke in de bus, de heenweg naar stage, de terugweg naar huis: altijd ben ik de enige tubab. Ik word altijd aangesproken. Soms heb ik daar helemaal geen zin in want ik heb best een zware stage, maar ik tover mijn glimlach maar weer te voorschijn want iedereen kent de ‘Tubabs uit Brikama’ inmiddels wel. Daarnaast schijnt iedereen mij ook te kennen en er wordt regelmatig ‘Fatoumata’ geroepen. Ik weet inmiddels dat ze mij bedoelen maar ik moet meestal met het schaamrood op mijn kaken bekennen dat ik geen idee meer heb hoe ze heten of wie ze zijn.
Dan zijn er ook nog mensen die graag en hard aan je haar trekken om te kijken of het echt is.

- Gerochel.
Iedereen rochelt hier luidruchtig en spuugt vervolgens een klodder van zich af. Zo ook ‘the driver’ van de bus. Hij spuugde uit het raam, maar Marieke zat precies achter hem,met haar arm uit haar raam.. Je raadt het al. Bah.

- Honden en katten.
Door mijn filantropische instelling tegenover dieren, het feit dat ze mager zijn en dat ze zo vreselijk zielig/lief kunnen kijken (zie ‘Puss in boots’) voel ik altijd een sterke innerlijke drang mijn eten te delen met de viervoeters onder mijn tafel of mijn stoel.

- Altijd bellen.
In Nederland maakte iemand eens de opmerking dat het bellen in de rij van de kassa bevestigt dat GSM de afkorting is van: Grote Schijt aan Manieren. Hier heeft het niets met schijt aan manieren te maken, maar alles met gewoonten. Iedereen belt altijd en overal. Tijdens gevoelige gesprekken met patiënten neemt de dokter, broeder of zuster gewoon de telefoon op. Tijdens een voetbalwedstrijd voert de scheidsrechter hele gesprekken met een persoon aan de andere kant van de lijn. Ook wij worden regelmatig gebeld door collega’s en vrienden die bellen om te vragen hoe het gaat. Zodra je met goed antwoord hangen ze ook meteen weer op.
Hetzelfde geldt trouwens voor oordopjes en koptelefoons die ze hier ook de hele dag in/op hebben. Dit verklaart misschien ook waarom ze vaak schreeuwen.

- Eetgewoontes.
Hier raak ik maar niet aan gewend. Eten met je handen vind ik niet zo erg, soms is het zelfs wel makkelijk maar wanneer ze hier rijst eten valt meer dan de helft op de grond. Zo zitten mensen vaak van oor tot oor onder de rijst, vegen hun gezicht af en graven daarna weer in de bak met eten. De ingrediënten die ze niet lekker vinden of die je niet kunt eten zoals vissenkoppen, vissengraat of ogen, botjes en ander afval wordt gewoon uitgespuugd.
Iedereen eet met zijn mond open en smakt daarbij keihard. Het eten valt daarbij vaak uit hun mond, maar dat eten ze wel weer op hoor.
Daarnaast eten ze werkelijk alles met brood. Pasta, rijst, aardappels, bonen: alles gaat in een grote kom. Met een stukje brood pak je daar dan wat uit. Ze weten inmiddels dat ik gekker ben op brood dan de rest van het eten, dus ik krijg altijd een hele tapalapa.

- Linkerhand (eetgewoontes deel 2).
Regelmatig krijg ik een tik op mijn vingers omdat ik met mijn linker had een stukje brood afscheur. Dat is onrein want dat zou de hand zijn waarmee je je ….. afveegt.

- Geloof in de Marabouts.
Ik schreef er al eerder over, maar veel mensen geloven in de marabouts, traditionele medicijnmannen met allerlei kruidenpapjes. Ook de president denkt over zulke wonderlijke krachten te beschikken. Zo zou hij op maandagen en donderdag met HIV besmette mensen binnen drie dagen kunnen genezen en zou hij op vrijdag en zaterdagen astma kunnen genezen. Handig!

- Vuilnis.
Naast het feit dat ik er niet aan kan wennen dat mensen overal afval dumpen en er daardoor overal stinkende vuilnisbelten ontstaan, kan ik er helemaal niet aan wennen dat er mensen zijn die hierin moeten wroeten op zoek naar eten en bruikbare spullen.

- Vervoer.
Ik schreef er al eerder over: de busjes die hier zijn komen bijna allemaal uit Nederland en Duitsland en zijn de APK bij lange na niet doorgekomen. Regelmatig rijden we dan ook weg zonder deur, hebben we autopech of werkt heel veel gewoon niet. Daar raak je gauw aan gewend.
Waar ik absoluut niet aan gewend raak is de mensen die levensgevaarlijk bovenop allerlei voertuigen staan, zitten of liggen. Laatst reed er een grote vrachtwagen met een container vol zand op de weg. Boven op die berg met zand lag iemand in een slaapzak ongestoord te slapen.

- African time.
Als ik met mijn stagebegeleider 8 uur afspreek, zegt hij Afrikaanse tijd he? Dit betekent dus geen 8 uur, maar het betekent ook geen half 9. Iets daar tussen in. Ik gok altijd maar wat waardoor ik de ene dag tien minuten sta te wachten, terwijl ik de andere dag gebeld wordt: ‘Fatoumata where are you?’

- Burka’s/minirokjes.
De burka’s blijven mij fascineren, ik vind dat het iets griezeligs heeft. Burka’s zie je in Nederland niet vaak, hier kom ik regelmatig vrouwen gekleed in een burka tegen. Bij sommigen vrouwen zie je nog ogen, bij andere vrouwen zie je helemaal niks.
Nog geen minuut later kom je iemand tegen die bijna in haar blote kont loopt. Het verschil moet er schijnbaar wezen.

- De beestenbende.
Ik kan er nog niet aan wennen, maar dat neemt niet weg dat ik het prachtig vind: overal lopen er apen, geiten, schapen, koeien, kippen, hond, poezen, paarden, ezels en allerlei andere dieren rond.
Ook aan reptielen, vogels en insecten geen gebrek.

Een totaal andere cultuur dus en dat op zo’n 5.000km van Nederland. Een cultuur, hoewel heel anders dan de Nederlandse en voor mij soms moeilijk te accepteren, maar waar ik veel respect voor heb en die heel, heel interessant is !

Liefs, Fatoumata.